درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس دوم - قسمت اول

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس دوم - قسمت اول

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**

( با امکان جستجو در متن کتاب)

درس 2

آشنایی با صامت ها و مصوت ها

صامت ها :

الفبای زبان عربی از 28 حرف تشکیل می شود که به آنها صامت نیز گفته می شود . هر حرف شکل،نام و تلفظ ویژه خود را دارا است.

یادسپاری:

1-از میان حروف عربی ،تلفظ ده حرف با زبان فارسی تفاوت دارد که عبارتند از :«ث ، ح ، ذ،ص،ض،ط،ظ،ع،غ،و» که در بحث تلفظ صحیح حروف بیان خواهد شد.

2-اسامی حروفی که به همزه ختم شده است چنانچه به تنهایی خوانده شوند ،برای سهولت همزه ی آنها تلفظ نمی شود و در صورتی که به کلمه ی بعد از خود اضافه شوند همزه ی آنها خوانده می شود.مانند:تاء تانیث ،هاءضمیر،یاءمتکلم .

شکل و نام الفبای زبان عربی عبارتند از :

جدول حروف الفبای زبان عربی

ردیف	شکل حروف	نام حروف	ردیف	شکل حروف	نام حروف
1	ا	الف	15	ض	ضاد
2	ب	باء	16	ط	طاء
3	ت	تاء	17	ظ	ظاء
4	ث	ثاء	18	ع	عین
5	ج	جیم	19	غ	غین
6	ح	حاء	20	ف	فاء
7	خ	خاء	21	ق	قاف
8	د	دال	22	ک	کاف
9	ذ	ذال	23	ل	لام
10	ر	راء	24	م	میم
11	ز	زاء(زای)	25	ن	نون
12	س	سین	26	و	واو
13	ش	شین	27	ه	هاء
14	ص	صاد	28	ی	یاء

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**
( با امکان جستجو در متن کتاب)

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت پنجم - متن و صوت سوره حمد

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت  پنجم - متن و صوت سوره حمد

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**

( با امکان جستجو در متن کتاب)

متن سوره حمد

بسم الله الرحمن الرحیم(1)

الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ (2) الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ (3) مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ (4) إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ (5) اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ (6) صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ (7)

جهت دانلود قرائت ترتیل سوره حمد کلیک کنید

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**

( با امکان جستجو در متن کتاب)

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت چهارم ( مفاهیم)

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت چهارم ( مفاهیم)

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**

( با امکان جستجو در متن کتاب)

مفاهیم

آیه: الْحَمْدُ للَّهِ رَب الْعَالَمِینَ

«ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است»

گسترش فرهنگ شکرگزاری

آفریدگار هستی، با واجب ساختن تکرار این آیه در تمام نمازهای واجب و مستحب، در حقیقت زمینه گسترش فرهنگ شکرگزاری در میان مسلمانان را فراهم می‌ آورد تا اولاً جوامع دینی از نعمت‌های بی‌شمار خداوند در زندگی بهره‌برداری کنند و ثانیاً با شکرگزاری از نعمت‌ها، زمینه افزایش نعمت برای ایمان آورندگان فراهم آید. چراکه قران می‌فرماید: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی‏ لَشَدید» اگر شکر گویید بر نعمت‌های شما می‌افزایم و اگر ناسپاسی ورزید عذاب من بسیار سخت است. (سوره ابراهیم، آیه 7)

شکرگزاری سه مرحله دارد:

اول: توجه و آگاهی به نعمت؛ یعنی در نعمت‌های خداوند جستجو کنیم و آن‌ها را شناسایی کنیم و به شکرگزاری در برابر آن‌ها اندیشه کنیم.

دوم: شکر زبانی؛ یعنی باید با زبان، حمد و سپاس الهی را به‌جای آورده و در برابر نعمت‌های بی‌شماری که در اختیار ما قرار داده سپاس او گوییم.

سوم: شکر عملی؛ به این معنا که هر نعمتی را در هر مورد درست مصرف کنیم.

احیای روح شکرگزاری در جامعه و ارج نهادن به کسانی که با علم و دانش خود و یا با مال و ثروت خویش و یا با فداکاری و اهدای جان خویش درراه پیشبرد اهداف الهی و انسانی خدمت می‌کنند، می‌تواند عامل مهمی در ایجاد حرکت و شکوفایی و پویایی جامعه باشد.

شکرگزاری در برابر نعمت با نوعی مراقبت و مواظبت در تصرف نعمت همراه است، به‌گونه‌ای که انسان شاکر سعی می‌کند نعمت را به شکلی مصرف کند که با تکبر و غرور و فخرفروشی بر دیگران همراه نباشد و از آن، در جهت آزار رسانی و آلوده سازی و فساد انگیزی بهره نگیرد. این رویکرد سبب طهارت نفس و انجام درست‌کارها در زندگی می شود و انجام درست کارها، سبب رشد و ارتقاء آن‌ها می‌گردد که رضایت شاکر و دیگران را به همراه دارد. درنتیجه به تحکیم روابط اجتماعی و گسترش درست ثروت‌های ملی می‌انجامد.

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**
( با امکان جستجو در متن کتاب)

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت سوم

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت سوم

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**
( با امکان جستجو در متن کتاب)

7-سکوت و انصات

گوش فرادادن و سکوت همراه با توجه در هنگام قرات قرآن، یکی دیگر از آداب تلاوت است. خداوند متعال می فرماید:« وَ إِذا قُرِیءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»

« چو قرآن بخوانند دیگر خموش        به آیات قرآن فرادار گوش »

در فضیلت استماع قرآن از امیرمومنان علی (ع) نقل شده است که می فرمایند: «من استمع آیة من کتاب الله خیر من ثبیر ذهبا» هرکس آیه ای از کتاب خدا را استماع نماید برای او از کوه بزرگی از طلا بهتر است.

8- ترتیل

از مهم‌ترین آداب تلاوت قرآن، ترتیل در قرائت می‌باشد، ترتیل به معنای نظم و ترتیب موزون است و عبارت از: خواندن قرآن به‌صورت منظم و شمرده می‌باشد. به‌گونه‌ای که حروف کلمات، صحیح و فصیح ادا شده و جملات از یکدیگر جدا و متمایز گردد. ترتیل در قرائت قرآن، زمینه درک صحیح و عمیق  آیات قرآن را فراهم کرده و تدبر و اندیشه در آن را موجب می‌شود.

9-تدبر

تدبر در قران و توجه به معانی آیات و اندیشیدن در آن بسیار اهمیت دارد. خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْباب» این قرآن، کتاب مبارکی است که آن را به سوی تو ای پیامبر نازل کردیم تا مردم در آیات آن بیندیشند و خردمندان از آن پند گیرند.

حضرت علی (ع) می فرمایند: «لا خَیرَ فی قِراءةٍ لیسَ فیها تَدَبُّر» در قرائتی که همراه با تدبر نباشد خیری نیست. امام صادق (ع) در دعای پیش از تلاوت قرآن از خدا طلب می کند که: «و لاتجعل قرائتی قرائةً لا تدبُّرفیها» خداوندا قرائتم را قرائتی که در آن تدبر نباشد قرار مده.

تدبر در قرآن آن است که قاری قرآن، به معانی آیات توجه نموده و در آن تفکر کند و از معارف آن درس گرفته و از داستان‌ها و سرگذشت‌های آن عبرت آموزد.

10-خشوع در تلاوت

یکی از هدف‌های بسیار مهم تلاوت قرآن تأثیرپذیری از آیات قرآن است. در حدیثی از امام صادق (ع) نقل‌شده که فرمودند: «افزعوا به قلوبکم القاسیه» دل های خویش را به وسیله قرائت قرآن نرم کرده و بترسانید، آن حضرت در روایت دیگری فرمودند: «مَنْ قَرَءَ القرآنَ وَ لَمْ یَخْضَعْ لِلَّهِ وَ لَمْ یَرِقَّ قَلْبُهُ ولا یَکْسب حُزْناً و وَجَلاً فی سِرِّهِ، فَقَدِ اسْتَهانَ بِعَظَمِ شَأْنِ اللهِ و خسر خسراناً مبینا» هر کس قرآن بخواند ولی در مقابل خدا خضوع نکند و دلش نرم نشود و در باطن خویش ، اندوه و ترس کسب نکند خدای عظیم الشأن را سبک شمرده و زیان آشکاری برده است.

خشوع در تلاوت از آداب باطنی تلاوت سرچشمه می‌گیرد؛ چنانچه قاری قرآن بداند کلام پروردگار را بر زبان جاری می‌سازد و جایگاه متکلم را بشناسد و خویشتن را مخاطب این سخنان بداند به‌گونه‌ای که گویا آن را از پیامبر اکرم (ص) یا جبرئیل یا پروردگار متعال می شنود؛ این امر سبب حضور قلب و تدبر و فهم عمیق وی شده و در این صورت ،هیچگاه انسان به خودش با دید رضایت نمی نگرد و این حالت است که به خشیت و خشوع می انجامد.

در پایان این حدیث از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌گردد که: «أَیُّ النَّاسِ أَحسنُ صوتاً بالقرآن؟ قال مَن إِذا سمعتَ قراءَتَهُ رأَیتَ أنَّه یَخشَى الله ، از رسول خدا (ص) سوال شد کدامیک از مردم در قرائت قرآن خوش صدا تر است؟ فرمودند وقتی قرائتش را بشنوی، احساس کنی از خدا ترس دارد و آثار خشیت در قرائتش آشکار است.»

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**( با امکان جستجو در متن کتاب)

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت دوم

درس آشنایی با قرائت و روانخوانی قرآن کریم دانشگاه آزاد اسلامی - درس اول - قسمت دوم

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**

( با امکان جستجو در متن کتاب)

3-دعا

دعا حقیقت عبادت است. خدای سبحان در قران مجید فرمود: «ای پیامبر به مؤمنان بگو: اگر دعای شما نباشد پروردگار هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند.»

یکی از زمان‌هایی که دعا مناسبت دارد پیش از تلاوت قرآن می‌باشد. امام صادق (ع) پیش از تلاوت قرآن هنگامی‌که مصحف به دست می‌گرفتند این دعا را می‌خواندند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا کِتَابُکَ الْمُنْزَلُ مِنْ عِنْدِکَ عَلَى رَسُولِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

خداوندا، گواهى مى‌دهم که این کتاب همان کتابى است که از سوی تو بر پیامبرت حضرت محمد بن عبد اللّه که درود و سلام خدا بر او و خاندان اوباد نازل شده

وَ کَلامُکَ النَّاطِقُ عَلَى لِسَانِ نبیّکَ جَعَلتَهُ و هادیاً مِنْکَ إِلَى خَلْقِکَ وَ حَبْلًا مُتَّصِلًا فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ عِبَادِکَ 

و سخن گویای توست که بر زبان پیامبرت جاری شده است. خداوندا تو قران را از سوی خویش ، راهنمای خلق و وسیله ارتباط میان خود و بندگانت قرار داده‌اى. 

اللَّهُمَّ إِنِّی نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَ کِتَابَکَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ عِبَادَةً وَ قِرَاءَتِی فیهِ فکراً وَ فِکْرِی فیهِ اعْتِبَاراً وَ اجْعَلْنِی مِمَّنِ اتَّعَظَ بِبَیَانِ مَوَاعِظِکَ فِیهِ

خدایا من کتابت را که حاوی پیمتن توست ، گشودم پس نگاه من را در آن عبادت، و تلاوتم را همراه با اندیشه  و اندیشه ام را مایه‌ى عبرت قرار ده . خدایا مرا از کسانى قرار ده که از اندرزهای آن پند گیرد

وَ اجْتَنَبَ مَعَاصِیَکَ وَ لَا تَطْبَعْ عِنْدَ قِرَاءَتِی عَلَى سَمْعِی وَ لَا تَجْعَلْ عَلَى بَصَرِی غِشَاوَةً وَ لَا تَجْعَلْ قِرَاءَتِی قِرَاءَةً لَا تَدَبُّرَ فِیهَا

و از نافرمانی تو برحذر باشد و هنگام تلاوت آن بر گوشم مهر مگذار و بر چشمم پرده مپوشان. خداوندا تلاوتم را تلاوتی که در آن اندیشه نباشد قرار مده، 

 بَلِ اجْعَلْنِی أَتَدَبَّرُ آیَاتِهِ وَ أَحْکَامه وَ آخِذاً بِشَرَائِعِ دِینِکَ وَ لَا تَجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ غَفْلَةً وَ لَا قِرَاءَتِی هَذَراً إِنَّکَ أَنْتَ الرَّءُوفُ الرَّحِیم‏

بلکه مرا توفیق ده که در آیات و احکام آن بیندیشم و قوانین آیین تو را به کار بندم. خدایا نگاهم را در آن مایه غفلت و تلاوتم را بی اثر قرار مده ، که تو خود مهربان و بخشایشگری.

در کتاب بحار الانوار این دعا از امیرمومنان علی (ع) در پایان تلاوت قرآن روایت شده است:

اللَّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْرِی وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنِی وَ نَوِّرْ بِالْقُرْآنِ بَصَرِی وَ أَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسَانِی وَ أَعِنِّی عَلَیْهِ مَا أَبْقَیْتَنِی فَإِنَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِکَ.
« بار الها! به وسیله قرآن سینه مرا گشاده گردان، و جسمم را باآن به خدمت بگیر و چشمم را با قرآن نورانی نماو زبانم را به وسیله آن گویا کن و تا زنده ام مرا در راه قرآن یاری ده ، که هیچ نیرو و قدرتی جز به دست تو نیست.

4-استعاذه

استعاذه به معنای پناه بردن و پناهنده شدن به خدا از شر شیطان است، قاری قرآن پیش از تلاوت با گفتن «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» از خدای بزرگ می‌خواهد که او را از شر شیطان حفظ کند؛ خدای متعال فرموده است: «فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ» هنگامیکه قرآن می خوانی از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر.

« دام سخت است مگر یار شود لطف خدا

ورنه آدم نبرد صرفه ز شیطان رجیم»

5-بسمله

بسمله یعنی ذکر بسم‌الله الرحمن الرحیم سرآغاز کتاب الهی است. بنابراین بر زبان آوردن بسمله یا تسمیه در شروع هر کاری سفارش شده است. ذکر بسمله در آغاز تلاوت قرآن از ابتدای سوره‌ها به‌جز سوره توبه لازم است و در میان سوره، گفتن بسمله اولویت دارد. خداوند متعال به نبی مکرم اسلام (ص) فرمود: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ» ای پیامبر بخوان به نام پروردگارت که انسان را آفرید. امام صادق (ع) فرمودند: «درهای معصیت را با استعاذه ببندید و درهای طاعت را با تسمیه بازکنید.»

6- صدای نیکو و آهنگ دلنشین:

قرائت قران با صوت زیبا و حزین، همراه با آهنگ دل‌نشین و مناسب و لحن عربی، از دیگر آداب تلاوت قران می باشد. پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرمایند: « إنّ حُسنَ الصَّوتِ زینَةٌ للقرآنِ» صدای زیبا زینت قرآن است.

صدای زیبا و آهنگ موزون و دل‌نشین در تلاوت قرآن، سبب می‌شود تا قرآن در اعماق وجود انسان واردشده و تأثیر شگرفی در روح و جان انسان وی گذاشته و سبب نشر و ترویج فرهنگ قرآنی ‌گردد.

در اینجا شایسته است عمق تأثیر قرائت با صدای زیبا را از استاد شهید مرتضی مطهری نقل کنیم:

«من خودم واقعاً از شنیدن قرآن لذت می‌برم؛ واقعاً زیبایی قرآن را حس می‌کنم مخصوصا اگر با آهنگ لطیف و زیبایی خوانده شود؛ این قران‌های عبدالباسط تأثیرش عجیب است؛ من وقتی قرآن را با این آهنگ‌ها می‌شنوم خیلی لذت می‌برم؛ این حلاوت و شیرینی قرآن از وجوه اعجاز قرآن کریم است.

**برای دانلود همه درس های کتاب ( ویژه موبایل) کلیک کنید**
( با امکان جستجو در متن کتاب)